Czy aplikant radcowski lub adwokacki może zostać na podstawie art. 97 § 1 k.p.c. dopuszczony do podjęcia naglącej czynności procesowej

W ramach dzisiejszego postu poruszone zostanie istotne z punktu widzenia aplikantów radcowskich i adwokackich, zagadnienie możliwości dopuszczenia ich do podęcia czynności procesowej przed sądem cywilnym, pomimo nie przedstawienia dokumentu upoważniającego aplikanta do zastępowania radcy prawnego lub adwokata będącego pełnomocnikiem strony.

Niniejsze zagadnienie ma ogromne znaczenie praktyczne. Rozwój technologii oraz coraz większa konkurencja na ryku prawniczym, powodują, że adwokaci oraz radcowie prawni podejmują się prowadzenia spraw które toczą się w sądach usytuowanych na terenie całego kraju. Niejednokrotnie również duża ilość spraw nie pozwala profesjonalnym pełnomocnikom osobiście stawić się na rozprawie w sądzie. Z uwagi na powyższe, adwokaci oraz radcowie prawni decydują się na wynajęcie zastępców, którymi są nie tylko inni adwokaci oraz radcowie prawni, ale także aplikanci adwokaccy oraz radcowscy. 

W praktyce sądowej pojawiły się rozbieżne stanowiska, co do możliwości dopuszczenia do czynności procesowej aplikanta adwokackiego oraz radcowskiego w sytuacji opisanej w art. 97 § 1 k.p.c. Z mojego doświadczenia wynika, że niejednokrotnie sądy odmawiają dopuszczenia do udziału w rozprawie aplikantów, którzy nie przedstawią upoważnienia lub przedstawią kopie takiego dokumentu. Rozważyć należy, czy takie stanowisko Sądu jest zasadne. 

Zastosowanie art. 97 § 1 k.p.c.

Zgodnie z art. 97 § 1 k.p.c., po wniesieniu pozwu sąd może dopuścić tymczasowo do podjęcia naglącej czynności procesowej osobę niemogącą na razie przedstawić pełnomocnictwa. Zarządzenie to sąd może uzależnić od zabezpieczenia kosztów.

W praktyce przytoczony powyżej przepis jest najczęściej stosowany w trakcie rozpraw sądowych, kiedy adwokat lub radca prawny nie posiadają przy sobie dokumentu pełnomocnictwa. Choć zgodnie z dyspozycją art. 97 § 1 k.p.c. tymczasowe dopuszczenie pełnomocnika może dotyczyć tylko naglącej czynności procesowej, to jednak w większości przypadków, sądy nie oponują przed jego zastosowaniem, jeżeli pełnomocnik nie posiada przy sobie pełnomocnictwa lub pełnomocnictwa substytucyjnego i wnosi o umożliwienie mu wzięcia udziału w rozprawie w oparciu o wskazany powyżej przepis. 

Stanowisko wyrażone przez przedstawicieli doktryny

Jak wypowiadają się przedstawiciele doktryny w przedmiocie dopuszczalności stosowania art. 97 § 1 k.p.c. w stosunku do aplikantów?

Krzysztof Knoppek wskazał, że jako osobę, którą również można tymczasowo dopuścić do działania, należy wymienić aplikanta adwokackiego i aplikanta radcowskiego. Adwokaci i radcowie prawni mogą bowiem upoważnić aplikanta do zastępowania ich na rozprawie. W tym przypadku dokumentem, który aplikant będzie musiał złożyć w sądzie w wyznaczonym terminie, będzie pisemne upoważnienie jego mocodawcy, tj. adwokata lub radcy prawnego będącego pełnomocnikiem procesowym lub pełnomocnikiem substytucyjnym w sprawie.[1]

Wskazane powyżej stanowisko podziela również Jacek Gudowski, który wskazał, że artykuł 97 dotyczy tylko tych osób, które – mając zdolność występowania w sprawie w charakterze pełnomocnika (por. art. 87) oraz zdolność postulacyjną w postępowaniu przed Sądem Najwyższym (por. art. 871) – nie mogą na razie przedstawić pełnomocnictwa. Należy przyjąć, że komentowany przepis obejmuje także aplikantów w sprawach, w których mogą oni zastępować adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego.[2]

W literaturze przedmiotu zgodnie przyjmuje się zatem, że art. 97 k.p.c. znajduje także zastosowanie także do aplikantów adwokackich oraz radcowskich, choć nie są oni wprost wymienieni w art. 87 k.p.c. 

Stanowisko wyrażone w orzecznictwie Sądu Najwyższego

Czy Sąd Najwyższy podziela pogląd wyrażony przez przedstawicieli doktryny? W udzieleniu odpowiedzi na to pytanie pomoże nam analiza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2011 r.

We wskazanym powyżej wyroku Sąd Najwyższy zawarł tezę, zgodnie z którą na możliwość zastosowania art. 97 § 1 k.p.c. istotny wpływ ma ocena szans przedłożenia pełnomocnictwa lub zatwierdzenia czynności procesowych przez stronę – przedsięwziętych przez dopuszczonego tymczasowo pełnomocnika – w terminie zakreślonym przez sąd. Artykuł 97 k.p.c. ma zastosowanie do osób, które, według przepisów procesowych, mają zdolność występowania w sprawie w charakterze pełnomocnika procesowego. Do osób tych, zgodnie z literalnym brzmieniem art. 87 k.p.c., nie należy aplikant adwokacki. Jednakże przepis ten ma zastosowanie także do aplikanta adwokackiego, który, zgodnie z art. 77 ustawy z 1982 r. – Prawo o adwokaturze, może zastępować adwokata przed sądami, a w konsekwencji podejmować czynności takie jak pełnomocnik procesowy strony. Pojęcie „nagłej czynności procesowej” może dotyczyć także czynności polegającej na reprezentowaniu strony na rozprawie przed sądem odwoławczym.[3]

Z powyższego orzeczenia jednoznacznie wynika, że również Sąd Najwyższy dopuszcza możliwość stosowania art. 97 § 1 k.p.c. w stosunku do aplikantów adwokacki oraz radcowskich. 

Podsumowanie 

Podsumowując dokonaną analizę, stwierdzić należy, że możliwym jest dopuszczenie aplikanta adwokackiego oraz radcowskiego do podjęcia naglącej czynności prawnej w oparciu o art. 97 k.p.c. Uniemożliwienie przez Sąd wzięcia aplikantowi adwokackiemu lub radcowskiemu udziału w naglącej czynności procesowej, do których zalicza się m.in. rozprawę apelacyjną, przy spełnieniu się przesłanek przewidzianych w art. 97 k.p.c., może skutkować stwierdzeniem nieważności postępowania z uwagi na pozbawienie strony możliwości obrony swoich praw.

Zwrócić uwagę należy, że pomimo dopuszczenia przez Sąd Najwyższy już w 2011 r. możliwości stosowania art. 97 k.p.c. w stosunku do aplikantów, to jednak nadal zdarzają się sytuacje, w których na sali rozpraw aplikant, który nie przedstawia upoważnienia nie zostaje dopuszczony do wzięcia udziału w rozprawie. 

Właściwym byłoby zatem doprecyzowanie przez ustawodawcę, że przepis ten znajduje zastosowanie również w stosunku do aplikantów.

[1] K. Knoppek [w:] H. Dolecki (red.), T. Wiśniewski (red.), Kodeks …

[2] J. Gudowski [w:] T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I, Postepowanie rozpoznawcze, wyd. V. 

[3] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2011 r., sygn. akt IV CSK 172/11. 

"Prawo. Współpraca. Wsparcie.

Te trzy słowa przyświecają naszej codziennej pracy."

JKP.legal - Kancelaria prawna Katowice | Polityka prywatności | Realizacja: Proper Media

e-mail:  

kancelaria@jkp.legal

ul. Marii Skłodowskiej Curie 22/33

40-058 Katowice