Posiedzenie przygotowawcze – co warto wiedzieć o nowej instytucji procesu cywilnego ?
Ostatni post dotyczący nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego poświęcony był fazie postępowania przygotowawczego, której zwieńczeniem jest przeprowadzenie przez Sąd posiedzenia przygotowawczego. Dzisiaj chciałabym przyjrzeć się bliżej posiedzeniu przygotowawczemu, którego przeprowadzenie stanowi nowość w procedurze cywilnej.
Posiedzenie przygotowawcze – czemu będzie służyć?
Celem posiedzenia przygotowawczego jest rozwiązanie sporu, a jeżeli osiągnięcie tego celu nie będzie możliwe, Sąd z udziałem stron sporządza plan rozprawy. Powyższe determinuje, że przedmiotem posiedzenia przygotowawczego będzie przede wszystkim dążenie Sądu do pojednania stron oraz ugodowego zakończenia postępowania. Dopiero jeżeli osiągnięcie powyższego celu nie będzie możliwe, Sąd przystąpi do sporządzenia planu rozprawy.
Jak czytamy w uzasadnieniu projektu, na posiedzeniu przygotowawczym, w toku debaty sędziego z stronami i ich pełnomocnikami, sędzia określi przedmiot sporu w kategoriach prawnych, a strony sprecyzują roszczenia i zarzutu. Ponadto, aktywność sędziego na tym etapie sporu, ma uzupełniać czynności mediatora.
Co interesujące, miejscem przeprowadzenia takiego posiedzenia nie koniecznie ma być sala rozpraw. Powyższe ma na celu nadanie posiedzeniu przygotowawczemu mniej formalnego charakteru.
Założeniem ustawodawcy jest umożliwienie stronom przeprowadzenia swobodnych rozmów, z tego też względu, w protokole z posiedzenia przygotowawczego nie umieszcza się oświadczeń stron złożonych w ramach prób ugodowego rozwiązania sporu, a przebieg posiedzenia przygotowawczego w części obejmującej próbę ugodowego rozwiązania sporu nie podlega utrwaleniu. Dopiero zawarcie ugody pomiędzy stronami, powoduje wciągnięcie jej osnowy do protokołu lub też zawarcie w odrębnym dokumencie (art. 2058 § 1 i 2 k.p.c.).
Strona nie musi się zatem obawiać, że jej ewentualne ustępstwa w ramach propozycji ugodowych, będą mogły zostać wykorzystane przez drugą stronę na późniejszym etapie postępowania, w razie nie dojścia do porozumienia i zawarcia ugody.
Co ciekawe, celem nakłonienia stron do zawarcia ugody, Sąd może wskazywać sposoby i skutki rozwiązania sporu, w tym skutki finansowe (art. 2056 § 2 k.p.c.). Jak czytamy w uzasadnieniu projektu, jest to czas i miejsce gdzie wstępnie strony zostaną zaznajomione z prawnymi aspektami konfliktu, w tym z możliwymi sposobami zakończenia sporu oraz potencjalnymi wynikami takiego, a nie innego sposobu wyjścia z konfliktu. Jest to zdecydowanie nowość w procedurze cywilnej, gdyż dotychczas sędzia nie mógł w trakcie rozprawy przedstawiać swojego zapatrywania co do rozwiązania istniejącego pomiędzy stronami sporu.
Czy będąc stroną postępowania, muszę wziąć udział w posiedzeniu przygotowawczym ?
Istotną dla stron postępowania będzie kwestia obowiązkowego uczestnictwa na posiedzeniu przygotowawczym, nie tylko pełnomocników stron, ale również stron osobiście. Sąd może zwolnić stronę od osobistego udziału w posiedzeniu, jedynie jeżeli uzna, że udział jej pełnomocnika będzie wystarczający.
Powyższe oznacza, że wnosząc sprawę do Sądu, liczyć należy się z koniecznością nie tylko pojawienia się na rozprawie celem złożenia zeznań, ale również wzięcia udziału w posiedzeniu przygotowawczym.
Powyższe może być istotne w szczególności dla przedstawicieli podmiotów gospodarczych, często występujących z licznymi powództwami dotyczących prowadzonej działalności. Spowoduje to bowiem, zwiększenie ich aktywność w procesie, a co za tym idzie większą ilość czas poświęcanego na stawiennictwo w Sądzie.
Jakie konsekwencje czekają stronę, która nie pojawiła się na posiedzeniu przygotowawczym?
Zwrócić należy uwagę na poważne konsekwencje braku stawiennictwa powoda na posiedzeniu przygotowawczym – poskutkuje to umorzeniem postępowania przez Sąd, chyba, że sprzeciwi się temu obecny na posiedzeniu pozwany.
W takim przypadku, powód będzie miał możliwość usprawiedliwienia swojej nieobecności, w terminie tygodniowym od dnia doręczenia postanowienia o umorzeniu postępowania.
Z tego też względu rozważenia wymaga wnioskowanie już w petitum pozwu o przeprowadzenie posiedzenia przygotowawczego również pod nieobecność powoda (art. 2055 § 4 k.p.c.). Wówczas brak stawiennictwa spowoduje jedynie sporządzenie planu rozprawy, który będzie wiążący dla nieobecnego powoda.
Przepisy nie rozstrzygają w sposób jednoznaczny, czy złożenie powyższego wniosku uniemożliwi powodowi uczestnictwo w posiedzeniu przygotowawczym w sytuacji, gdy pomimo jego złożenia, na posiedzeniu się stawi.
Opowiedzieć należy się zatem za stanowiskiem, że wniosek ma jedynie na celu ustrzec powoda przed negatywnymi konsekwencjami niestawiennictwa na posiedzeniu i nie pozbawia go możliwości udziału w nim. Dotychczas praktykowane było wnioskowanie w petitum pozwu o przeprowadzenie rozprawy pod nieobecność powoda, celem ustrzeżenia się przed zawieszeniem postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt. 5 k.p.c. Powyższy wniosek winien mieć podobną funkcję.
Natomiast niestawiennictwo pozwanego na posiedzeniu przygotowawczym skutkować będzie sporządzeniem planu rozprawy bez jego udziału oraz możliwością obciążenia go kosztami procesu.
Plan rozprawy – co to takiego?
Nie dojście przez strony do porozumienia w trakcie posiedzenia przygotowawczego skutkować będzie sporządzeniem planu rozprawy, którego zadaniem jest określenie przebiegu postępowania, w tym dowodów, które zostaną przeprowadzone oraz terminu ich przeprowadzenia.
Inaczej mówiąc, sędzia wraz z stronami zaplanuje przebieg postępowania, wyznaczając od razu termin poszczególnych rozpraw. Co istotne, doręczenie stronie planu rozprawy, zastępuje jej wezwanie na termin. Nie otrzymamy, jak dotychczas, wezwania czy zawiadomienia o poszczególnych terminach rozpraw. Istotne jest zatem szczegółowe zapoznanie się z planem rozprawy.
Czy plan rozprawy może zostać zmieniony?
Sporządzenie planu rozprawy na posiedzeniu przygotowawczym nie wyłącza możliwości późniejszej jego zmiany, jeżeli w toku dalszego postępowania zajdzie taka potrzeba. Zmiany następują na mocy postanowienia Sądu, które powinno zapaść po wysłuchaniu stron.
Podsumowanie
Wprowadzenie do procedury cywilnej posiedzenia przygotowawczego, w zamiarze ustawodawcy ma na celu przyspieszenie postępowania.
Celem posiedzenia jest umożliwienie stronom przeprowadzenia swobodnej rozmowy i nakłonienie do zawarcia ugody, a gdy porozumienie nie zostanie osiągnięte – przygotowanie sprawy do szybkiego rozstrzygnięcia, czemu służyć ma plan rozprawy.
Czy cel ten zostanie osiągnięty? Praktyka sądowa pokaże czy wyznaczenia dodatkowego terminu na przeprowadzenie posiedzenia przygotowawczego, zapewni sprawniejsze przeprowadzenie reszty postępowania oraz zwiększy ilość zawieranych ugód na etapie sądowym.
Dotychczas często spotykaną praktyką sądową, było wyznaczanie pierwszego terminu rozprawy, na którym nie przeprowadzano żadnych dowodów, a jedynie odbierano oświadczenia stron co do ich stanowiska. Wprowadzenie posiedzenia przygotowawczego, stanowi de facto sformalizowanie tej praktyki, nadając jej obowiązkowego charakteru i zakreślając czynności jakie mają być prowadzone w trakcie takiego posiedzenia.
Umożliwienie sędziemu odstąpienie od przeprowadzenia posiedzenia przygotowawczego, poprzez posłużenie się przesłanką bezcelowości jego przeprowadzenia dla przyspieszenia rozpoznania sprawy, w praktyce daje możliwość do obchodzenia przepisów nowelizacji.
Najbliższe miesiące pokażą, jak wyjątek od przeprowadzenia posiedzenia przygotowawczego będzie interpretowany, a zatem czy nowelizacja znajdzie zastosowanie w praktyce sądowej.
Jeżeli niniejszy artykuł Cię zainteresował, zapraszam do subskrypcji naszego newslettera, aby być na bieżąco z publikowanymi postami.
"Prawo. Współpraca. Wsparcie.
Te trzy słowa przyświecają naszej codziennej pracy."
JKP.legal - Kancelaria prawna Katowice | Polityka prywatności | Realizacja: Proper Media
e-mail:
ul. Marii Skłodowskiej Curie 22/33
40-058 Katowice