Kontrola przedsiębiorcy - co musisz wiedzieć o czasie jej trwania?

Przedsiębiorca w trakcie prowadzenia działalności musi być przygotowany na wiele typów kontroli, przeprowadzanych przez różne organy administracji państwowej. Celem niniejszego artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytania, jak długo może trwać kontrola przedsiębiorcy.

Moment rozpoczęcia kontroli

Prawo przedsiębiorców[1], w art. 48 ust.1 określa, kiedy może nastąpić rozpoczęcie kontroli- co do zasady, kontrolę wszczyna się  nie wcześniej niż po upływie 7 dni i przed upływem 30 dni od dnia doręczenia przedsiębiorcy zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Możliwe jest przeprowadzenie kontroli przed upływem 7 dni, jednak tylko w przypadku złożenia odpowiedniego wniosku przez przedsiębiorcę, na co wskazuje ust. 4 wspomnianego artykułu.

Nadto czynności kontrolne związane z pobieraniem próbek i dokonywaniem oględzin, w tym pojazdów, lub dokonywaniem pomiarów mogą być wykonywane przed upływem  terminu 7 dni od dnia doręczenia przedsiębiorcy zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Oględziny nie mogą jednak dotyczyć treści dokumentów.

Czas trwania kontroli

W art. 55 ust. 1 u.p.p. został określony czas trwania wszystkich kontroli przeprowadzanych przez organy kontroli u przedsiębiorców w jednym roku kalendarzowym, który nie może przekraczać :

– u mikroprzedsiębiorców  – 12 dni roboczych

– u małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych

– u średnich przedsiębiorców – 24 dni roboczych

– u pozostałych przedsiębiorców – 48 dni roboczych

Podany przez organ czas okresu kontroli może ulec przedłużeniu w dwóch sytuacjach: gdy zaistnieją przyczyny niezależne od organu kontroli, który musi takie przedłużenie uzasadnić na piśmie oraz doręczyć je przedsiębiorcy ( art. 55 ust. 3 u.p.p.). Przedłużenie czasu trwania kontroli przez Organ nie może  jednak naruszać powyżej wskazanych terminów kontroli, określonych w art. 55 ust. 1 u.p.p.

Druga sytuacja, dotyczy ujawnienia w toku kontroli, że zaniżono zobowiązanie podatkowe w wysokości przekraczającej równowartość 10% kwoty zadeklarowanego zobowiązania podatkowego, jednak nie niższej niż 500 złotych, lub ujawniono zawyżenie straty w wysokości przekraczającej równowartość 50% kwoty zadeklarowanej straty, jednak nie niższej niż 2500 złotych.

Przedłużenie czasu kontroli może nastąpić również w przypadku ujawnienia faktu niezłożenia deklaracji pomimo takiego obowiązku (art. 55 ust. 4 u.p.p.). W tym przypadku, organ również zobowiązany jest zawiadomić przedsiębiorcę o okolicznościach uzasadniających przedłużenie czasu kontroli, oraz wskazać  zgromadzony w tym zakresie materiał dowodowy.

Co istotne, czas trwania kontroli nie może spowodować przekroczenia dwukrotności czasu określonego wart. 55 ust.1 u.p.p.

W przypadku gdy wyniki kontroli wykażą, że doszło do rażących naruszeń przepisów prawa przez przedsiębiorcę, kontrola może zostać powtórzona w tym samym zakresie przedmiotowym, w danym roku kalendarzowym, wtedy jednak czas jej trwania jest ograniczony do 7 dni. Czasu trwania powtórnej kontroli nie wlicza się do czasu, o którym mowa w art. 55 ust. 1 u.p.p.

Ponadto w doktrynie podkreśla się, że dopuszczalny czas kontroli liczony jest w dniach roboczych, a nie w dniach „zwykłych”. Dni robocze powinny być rozumiane jako takie dni, w których pracuje dany przedsiębiorca. Minister Finansów, powołując się na Ministra Gospodarki, podkreślił, że „limit czasu trwania kontroli, (…) odnosi się wyłącznie do dni roboczych przedsiębiorcy. Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy musi zatem odbywać się w dniach i godzinach jego pracy”.[2]

Regulacje szczególne

Przepisy prawa określają również sytuacje, kiedy następuje  wyłączenie wyżej wymienionych okresów czasu, w których przeprowadza się kontrolę w zależności od statusu przedsiębiorcy. Na podstawie innych ustaw, organy w nich określone mają podane różnorakie okresy czasu na przeprowadzenie przez nie kontroli.

Jako przykład można posłużyć się art.13o oraz art.13p u.p.n.o.t.h.[3] . Przepisy wskazują na kontrolę przeprowadzaną w ramach postępowania w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych, do której stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 5 u.p.p., z wyłączeniem jednak art. 54 i art. 55 u.p.p. Czas trwania wspomnianej kontroli nie może bowiem przekroczyć 20 dni roboczych. Kolejnym przykładem może być kontrola przeprowadzana przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetycznej, bowiem w sytuacjach określonych w artykule 23b u.p.e.[4] oraz art. 23r ust.1 u.p.e, to znaczy, w sytuacjach przeprowadzania kontroli przez Prezesa URE lub postępowania wyjaśniającego w sprawach manipulacji na rynku, jak również jej prób, a także gdy Prezes URE przeprowadza kontrole lub prowadzi postępowanie wyjaśniające w sprawach o naruszenia warunków udzielonych koncesji oraz warunków prowadzenia działalności objętej koncesjami, nie stosuje się określonych powyżej okresów czasu trwania kontroli, o których stanowi art. 55 ust.1 u.p.p. Wtedy czas trwania kontroli przeprowadzonych przez Prezesa URE, jest określany Planem Kontroli, corocznie wydawany przez Prezesa URE, o czym stanowi art. 23r ust.2 u.p.e.

Podsumowanie

Problematyka czasu przeprowadzenia i trwania kontroli jest uregulowana w sposób precyzyjny. Prawo przedsiębiorców wyraźnie reguluje zagadnienie czasu trwania kontroli, a także wskazuje jednoznacznie że ma być dokonana jedynie w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę.

Należy pamiętać, że szczególnych regulacji, których przykłady zostały wymienione w niniejszym wypracowaniu,  jest więcej, dlatego w przypadku kontroli, każdorazowo należy sprawdzić czy czas jej trwania przez dany organ zalicza się do ogólnych zasad, czy jednak jest określony odrębnie w przepisach szczególnych.

Młodszy prawnik, Julia Koźbiał

Przypisy:

[1] Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 162 z późn. zm.), zwana dalej Prawo przedsiębiorców lub u.p.p.

[2] K. Krzal (w:) Prawo przedsiębiorców. Komentarz, red. A. Pietrzak, Warszawa 2019, art. 55.

[3]Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 893), zwana dalej: u.p.n.o.t.h. 

[4] Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. prawo energetyczne (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 631), zwana dalej: u.p.e.

"Prawo. Współpraca. Wsparcie.

Te trzy słowa przyświecają naszej codziennej pracy."

JKP.legal - Kancelaria prawna Katowice | Polityka prywatności | Realizacja: Proper Media

e-mail:  

kancelaria@jkp.legal

ul. Marii Skłodowskiej Curie 22/33

40-058 Katowice